بازی تهران: نقطه عطفی در آموزش تعاملی

پروژه شهر تعاملی هوشمند (SIC) که با مشارکت 750 نفر از مدیران شهرداری در تهران، ایران اجرا شده است، اقدام نوآورانه جدیدی است که توسط استودیو نوآوری شهری ماموت اجرایی گردیده است. این فعالیت خلاقانه، یک بازی تعاملی است که مهارت های برنامه ریزی، گفتگو و کنش جمعی را تقویت می کند. این بازی همچنین به یازدهمین هدف توسعه پایدار “شهرها و جوامع پایدار” همکاری می کند.

این بازی نسخه ای انطباق یافته‌ای از بازی “آموخته هایی از مبادلات کاربری زمین (GLUT)”  است که توسط موسسه سیاست‌های زمین لینکلن طراحی شده است. این بازی قابلیت سازگاری و انعطاف پذیری با زمینه ها و مسائل مختلف را داراست و می توان آن را برای برآورد نیازها و اهداف خاص در ارتقای توسعه شهری پایدار و ارتقای توسعه فردی و تیمی، مورد استفاده قرار داد.

بازی شهر تعاملی هوشمند که پس از تجربیات مختلف در سطوح آکادمیک از سال 1399، توسط تیم تخصصی استودیو نوآوری شهری ماموت برای جوامع هدفی فراتر از دانشجویان و متخصصین شهری بازطراحی شده تا کنون برای گروه های مختلف اجتماعی از جمله دختران جوان (بین 15 تا 22 سال) در محله های کم برخوردار، فعالان اکوسیستم نوآوری مشهد، و دست اندرکاران شهری و کارشناسان بخش خصوصی اجرا شده است.

در آخرین تجربه عملیاتی با مشارکت مرکز نوسازی و تحول اداری شهرداری تهران در زمستان 1401، این فعالیت نوآورانه آموزشی و تجربی به عنوان ابزاری کاربردی و موثر برای آموزش 750 تن از مدیران و متخصصان فعال در حوزه‌های عمرانی، شهرسازی، مالی و اداری، خدمات شهری، حمل و نقل و ترافیک، اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی مورد استفاده قرار گرفته است.

در این فستیوال آموزشی گسترده که در قالب 10 کارگاه‌ آنلاین آموزشی به عنوان پیش‌رویداد و 22 رویداد حضوری در بازه زمانی دوماهه برگزار شده است را می‌توان نقطه عطفی در آموزش حرفه‌ای مفاهیم تخصصی شهری، مبانی و اصول گفتگو، چانه‌زنی، کنش جمعی، مسئولیت‌‌پذیری، خیراندیشی سازمانی و اجتماعی و حل مسئله دانست.

بازخوردها از سوی که مشارکت‌کنندگان در این رویداد نشان می‌دهند که این فعالیت هوشمندانه به عنوان یک ابزار آموزشی، در ارتقا سطح دانش برنامه‌ریزی و ترویج فرهنگ و اصول گفتگو بین کارشناسان شهرداری تهران، موفقیت چشمگیری را به دنبال داشته است. این بازی به آن‌ها کمک کرده که مهارت‌های نرم همچون تفکر انتقادی، کار تیمی، تصمیم‌گیری، حل مسئله، ارتباطات و رهبری را در کنار هم تمرین کنند. بدون تردید آشنایی با این مهارت‌های اساسی و بکارگیری آنها برای پیشرفت در زندگی شخصی و برای دستیابی به موفقیت در زندگی حرفه‌ای آنان امری ضرروی است.

همچنان براساس یافته‌های بازی، می‌توان گفت مشارکت کنندگان در فرایندی تعاملی و از طریق تکنیک‌های آموزش جمعی، به طور عملی مفاهیم تصمیم‌گیری گروهی و حل مناقشه مبتنی بر منافع بین گروهی را تجربه می‌کنند و با قرار گرفتن در موقعیت‌های تصمیم‌گیری که آنان را با چالش ترجیح نفع شخصی یا گروهی، نفع گروهی یا بین گروهی و نفع بین گروهی یا نفع کل شهر روبرو می‌نماید، تجربه‌ای بی‌بدیل از حل تعارض را برای آنان فراهم می‌نماید.

به عنوان نمونه‌ای از موقعیت‌های تصمیم‌گیری و تصمیم‌های اخذ شده در بازی‌های 22 گانه می‌توان به موارد زیر اشاره نمود:

  • بازیگران سعی نموده‌اند فضای دستوری را بر بازار زمین و مسکن حاکم کنند و با تعیین قیمت دستوری و سقف مشخص برای قیمت اراضی بر روی گروه زمین‌داران اعمال فشار نمایند.
  • شهر به سمت سیاست‌های حمایتی حرکت کرده و به عنوان نمونه نیمی از درآمد شهرداری را به عنوان یارانه نقدی برای گروه درآمدی پایین تعریف کرده است. این تصمیم هم نشان‌دهنده ناتوانی گروه‌های درآمدی بالا، بازاری‌ها، زمین‌داران و حتی سمن‌ها در فهم مشترک از مسئله تضاد منافع پیش آمده میان آنهاست. آنها با اعمال فشار اقتصادی بر روی مدیریت شهری و کاهش درآمدهای شهرداری به نفع گروه درآمدی پایین، عملا شهر را در پاسخگویی به نیازهای عمومی ناتوان کرده‌اند، زیرا کمک مالی مستقیم از یک سو به عنوان نقدینگی بر روی قیمت بازار اثرگذار بوده و از سوی دیگر حجم و میزان این کمک به اندازه‌ای نخواهد بود که بتواند نیازهای گروه درآمدی پایین را که طی چهار مرحله نتوانسته پلاکی برای خانوارهای خود تامین کند، رفع نماید.
  • تعیین قیمت دستوری و عدم توجه به عوارض زمین نشان می‌دهد بازیگران بیش از آنکه به فرایندهای بازار باور داشته باشند به دنبال کنترل قیمت از طریق نیروهای خارج از مکانیسم بازار، یعنی نظارت از بالا به پایین دولت، بوده‌اند. تجربه‌ای که سال‌ها در ساختار مدیریتی ایران جاری است.
  • حضور انفعالی سازمان‌های مردم نهاد در غالب بازی‌ها نشان از عدم آشنایی فعالان این حوزه با ساختارهای چانه‌زنی و کنش جمعی دارد.

 

مجموع تصمیمات فوق را می‌توان نمونه‌های محدودی از الگوی انتخاب بازیگران برای طراحی راه‌حل برای مناقشات و چالش‌های پیش‌رو در بازی دانست که هم از نظر تحلیل مسئله و هم از نظر طراحی پاسخ به مسئله بسیار به شرایط مدیریتی در ساختارهای واقعی مدیریت شهری ایران نزدیک است.

در نتیجه، شهر تعاملی هوشمند (SIC) رویکردی نوآورانه در راستای توسعه پایدار شهری است و اثربخشی موقیت آمیز آن براساس تجربیات گسترده در ایران بالاخص تجربه “بازی تهران” به اثبات رسیده است. ظرفیت‌های بازی برای افزایش مهارتهای توسعه فردی و تیمی، ترویج یادگیری جمعی و تیم سازی، و فراهم کردن بستری برای مشارکت ذینفعان و درک بهتر مفهوم مشارکت عمومی در برنامه ریزی شهری، آن را به ابزاری قدرتمند برای ترویج توسعه پایدار شهری تبدیل نموده است.